Informacje ogólne
Historia Raciborza – przypuszcza się, że osada Budorgis z mapy Ptolemeusza może być Raciborzem. Budorgis została odwzorowana na antycznej mapie Klaudiusza Ptolemeusza z lat 142–147 naszej ery. O tym, że miejscowość ta mogła być Raciborzem, informuje kompendium "Hazlitt" (wyd. w 1850 r.) lub "Lexicon Universale" (wyd. w 1698 r.) oraz wynika to z położenia wśród innych zidentyfikowanych miejscowości Śląska. Należy jednak krytycznie zauważyć, iż pisarze tej doby chętnie dorabiali miastom i narodom antyczne rodowody.
Historia w średniowieczu:
Gród raciborski istniał co najmniej już od XI w. Bronił przeprawy rzecznej przed Odrę na szlaku handlowym prowadzącym przez Bramę Morawską do Polski. Racibórz leżał na skrzyżowaniu wielu szlaków handlowych, m.in. z Czech i Moraw do Krakowa, na Ruś i na Śląsk. Prawa miejskie Racibórz otrzymał w pierwszej ćwierci XIII w. (ok. 1217 r., kiedy gród został zlokalizowany na prawach flamandzkich). W dniu 17 czerwca 1299 Przemysław (książę raciborski) nadał Raciborzowi prawa miejskie według prawa magdeburskiego, na podstawie których miasto przejęło od księcia wiele jego uprawnień.
Nowożytność:
W 1521 r. zmarł Walentyn Przemyślida, który nie pozostawił po sobie żadnego potomka, a Księstwo Raciborskie wróciło znów do Piastów, a mianowicie księcia opolskiego Jana II Dobrego z górnośląskiej linii Piastów. Wydał on w 1531 r. tzw. przywilej Hanuszowy. Rok 1551 przyniósł nowych władców, a byli nimi Habsburgowie, którzy objęli całą Koronę Czeską. W XVII w. przez miasto przetoczyła się fala zniszczeń za sprawą wojny trzydziestoletniej. W 1683 r. mieszczanie zgotowali gorące powitanie królowi polskiemu Janowi III Sobieskiemu, który jechał z wojskiem na Odsiecz wiedeńską.Wiek XVIII przyniósł kolejne zmiany, po wojnie prusko-austriackiej o Śląsk miasto zostało wcielone do Królestwa Pruskiego. Był to dla Raciborza okres szczególnie szybkiego rozwoju gospodarczego. W 1846 r. wybudowano linię kolejową, która dwa lata później połączyła Berlin z Wiedniem. Rozwijał się przemysł metalowy, a liczba ludności sięgnęła 39 tysięcy.
Historia współczesna:
Mimo że Racibórz w wieku XIX był miastem o niemieckim charakterze etnicznym, to w II poł. tego wieku odrodził się tu istotny polski ośrodek kulturalny, obejmujący m.in. Towarzystwo Polsko-Górnośląskie (1886–1939) i Dom Polski "Strzecha"[potrzebny przypis]. Wychodziły także polskie czasopisma, m.in. Nowiny Raciborskie (1889–1921). Polscy mieszkańcy brali udział we wszystkich trzech powstaniach śląskich. Niekorzystne dla Polski proporcje etniczne potwierdziły się podczas plebiscytu z 1921 r., kiedy to w Raciborzu 9,13% uprawnionych oddało głos za Polską[6], natomiast 25.336 (87,98%) głosujących opowiedziało się za przynależnością miasta do Niemiec, w tym prawie 24% tzw. emigrantów plebiscytowych.